(1936-2018)
Biografia
Demaçi lindi në Podujevë, Mbretëria e Jugosllavisë në vitin 1936 dhe studioi letërsi, drejtësi dhe arsim në Prishtinë, Beograd dhe Shkup përkatësisht. Në vitet 1950, ai botoi një numër tregimesh të shkurtra me komente të theksuara sociale në revistën Jeta e re ("Jeta e re"), si dhe një roman të vitit 1958 me titull "Gjarpijtë e gjakut" ("Gjarpërinjtë e gjakut"), duke eksploruar çështjen e gjakmarrjes midis shqiptarëve etnikë në Shqipërinë dhe Kosovën komuniste. Vepra e fundit i solli atij famë letrare.
Demaçi u arrestua për herë të parë për kundërshtimin e tij ndaj qeverisë autoritare të Josip Broz Titos në vitin 1958, duke vuajtur tre vjet burg. Në vitin 1963, ai themeloi Lëvizjen Revolucionare për Bashkimin e Shqiptarëve, një organizatë politike nacionaliste nëntokësore shqiptare për vetëvendosjen e shqiptarëve etnikë në RSF të Jugosllavisë. Demaçi u burgos përsëri në vitet 1964–1974 dhe 1975–1990. Në fund të viteve 1980, ai u konsiderua si një nga disidentët politikë më të shquar të Jugosllavisë. Në vitin 2010, ai mori urdhrin Hero i Kosovës. Në moshën 82 vjeç, Demaçi vdiq më 26 korrik 2018 në Prishtinë, Kosovë. Vdekja e tij u shënua nga tre ditë zie kombëtare. Më 28 korrik 2018, Demaçi u varros në varrezat e dëshmorëve në Prishtinë, në një ceremoni shtetërore mortore.
Pas lirimit të tij, ai u emërua Kryetar i Këshillit për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut të Popullit të Kosovës nga viti 1991 deri në vitin 1995, gjatë periudhës para luftës. Ai shërbeu gjithashtu si kryeredaktor i revistës Zëri, me seli në Pristinë, nga viti 1991 deri në vitin 1993. Në vitin 1991, ai u vlerësua me Çmimin Saharov të Parlamentit Evropian për Lirinë e Mendimit. Më 24 mars 1993, Demaçi hyri në grevë urie së bashku me shumë gazetarë në mbrojtje të lirisë së fjalës dhe gazetës Rilindja.
Për shkak të kryengritjes së kosovarëve kundër shtetit qendror jugosllav, Demaçi hyri në politikë në vitin 1996, duke zëvendësuar Bajram Kosumin si President i Partisë Parlamentare të Kosovës; Kosumi u bë nënkryetari i tij. Në të njëjtin vit, Demaçi propozoi krijimin e Ballkanisë si një zgjidhje alternative paqësore për konfliktin etnik serbo-shqiptar; kjo do ta kishte transformuar Jugosllavinë e tretë të mbetur në një konfederatë të përbërë nga Republikat demokratike të Kosovës, Serbisë dhe Malit të Zi. Propozimi u bë i pavlefshëm kur Republika e Malit të Zi shpalli pavarësinë e saj nga RF e Jugosllavisë në vitin 2006, dhe pasi Republika e Kosovës, ende e kontestuar, shpalli pavarësinë e saj gjithashtu në vitin 2008.
Dy vjet më vonë, ai u bashkua me Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës (UÇK), duke shërbyer si Përfaqësues i Përgjithshëm Politik i krahut të saj politik që nga gushti i vitit 1998. Në një intervistë të vitit 1998 me The New York Times, ai refuzoi të dënonte përdorimin e dhunës nga UÇK-ja, duke deklaruar se "rruga e jodhunës nuk na ka çuar askund. Njerëzit që jetojnë nën këtë lloj shtypjeje kanë të drejtë të rezistojnë". Përfundimisht, Demaçi pranoi të tërhiqte vizionin e tij personal për një konfederatë ballkanike, ndërsa UÇK-ja braktisi kërkesën e saj për bashkimin e të gjitha komuniteteve të fragmentuara shqiptare në Ballkan. Ata ranë dakord të punonin për një Republikë të pavarur dhe sovrane të Kosovës në përputhje me vullnetin e popullit në Krahinën Socialiste Autonome të Kosovës, siç ishte shprehur në referendumin e pavarësisë së Kosovës në vitin 1991. Në vitin 1999, ai dha dorëheqjen nga UÇK-ja pasi ajo mori pjesë në bisedimet e paqes në Francë, duke kritikuar marrëveshjen e propozuar për mosgarantimin e pavarësisë së Kosovës. Burimet deklaruan se Demaçi ishte larguar nga udhëheqja më e re dhe më pragmatike e UÇK-së, duke e lënë atë "të përballur me një vendim për t'u larguar ose për të pritur të shtyhet".
Edhe pse gruaja e Demaçit u largua nga Kosova para luftës, ai mbeti në Prishtinë me motrën e tij 70-vjeçare gjatë gjithë Luftës së Kosovës. Ai ishte kritik ndaj Ibrahim Rugovës dhe udhëheqësve të tjerë shqiptarë që ikën nga konflikti, duke deklaruar se atyre u mungonte një ngjarje e rëndësishme historike. Pas luftës, Demaçi shërbeu si drejtor i Komitetit për Mirëkuptim, Tolerancë dhe Bashkëjetesë brenda KMDLNJ-së. Ai vizitoi pothuajse çdo vend ku jetonin pakica etnike në Kosovën e administruar nga OKB-ja, duke i inkurajuar ata të qëndronin dhe duke u bërë thirrje shqiptarëve të mos i sulmonin. Demaçi shërbeu si drejtor i Radiotelevizionit të Kosovës deri në janar 2004. Ai mbeti aktiv në politikë, i lidhur me Albin Kurtin, kreun e partisë politike Vetëvendosje!.